Γνωστική Ομοιοπαθητική

Ένα νέο πάντρεμα ομοιοπαθητικής και ψυχολογίας 

"Ίσως να μπορεί κάποιος να πει, ότι συχνά στην ιστορία της ανθρώπινης σκέψης, οι γονιμότερες εξελίξεις παρουσιάστηκαν εκεί όπου συναντήθηκαν δυο διαφορετικοί τρόποι σκέψης. Αυτοί οι διαφορετικοί τρόποι σκέψης, μπορεί να έχουν τις ρίζες τους σε διάφορους τομείς του ανθρώπινου πολιτισμού, ή σε διάφορους χρόνους, σε διαφορετικούς πολιτιστικούς κύκλους ή σε διάφορες θρησκευτικές παραδόσεις. Όταν όμως συναντηθούν πραγματικά, δηλαδή, όταν σχετιστούν μεταξύ τους τουλάχιστο σε τέτοιο βαθμό, ώστε να δημιουργηθεί μια γνήσια αλληλεπίδραση, τότε μπορεί κάποιος να ελπίζει ότι θα προκύψουν νέες και ενδιαφέρουσες εξελίξεις."

Werner Heisebnberg (1901-1976)

Η ομοιοπαθητική είναι ένα θεραπευτικό σύστημα που δημιουργήθηκε από το γερμανό ιατρό Σαμουήλ Χάνεμαν. Η εφαρμογή της βασίζεται στο νόμο των ομοίων στον οποίον άλλωστε οφείλει και το όνομά της. Σύμφωνα με το νόμο αυτό, για να θεραπευτεί μια ασθένεια πρέπει να δοθεί στον πάσχοντα οργανισμό μια ουσία, η οποία θα προκαλούσε τα ίδια συμπτώματα, αν δινόταν σε ένα υγιή οργανισμό. Ο νόμος αυτός βασίζεται στην παραδοχή ότι η δημιουργία του ανθρώπου δεν είναι τυχαία. Έτσι η λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού διέπεται από τις αιώνιες και σταθερές αρχές του σύμπαντος και είναι προικισμένος με κάποιες θεραπευτικές, επανορθωτικές δυνάμεις. Αυτές τίθενται σε λειτουργία, όταν αυτός τεθεί σε κατάσταση συναγερμού, για την αντιμετώπιση καταστάσεων που επιβουλεύονται την υγεία του. Το σύμπτωμα είναι μέρος του αμυντικού μηχανισμού και βοηθάει τον οργανισμό να επανέλθει στην ισορροπία. 

Ο Χάνεμαν άρχισε να κάνει πειράματα με διάφορες ουσίες πάνω σε πειραματανθρώπους και κατέγραφε τα συμπτώματα που προκαλούσαν σε αυτούς. Με βάση τα αποτελέσματα των πειραμάτων αυτών δημιούργησε την πρώτη φαρμακολογία της ομοιοπαθητικής. Για κάθε ασθενή του προσπαθούσε να βρει για θεραπεία κάποιο φάρμακο, από αυτά που είχε πειραματιστεί στηριζόμενος στο νόμο των ομοίων. 

Παρατήρησε, όμως ότι πολύ συχνά, πριν εμφανιστεί η θεραπεία, εμφανιζόταν μια έντονη επιδείνωση της κλινικής καταστάσεως. Κατέληξε, λοιπόν, στο συμπέρασμα, ότι η αρχική αυτή επιδείνωση προκαλούνταν από την τόσο μεγάλη δόση. Άρχισε να αραιώνει, λοιπόν, την ουσία, μεταχειριζόμενος μια αδρανή ουσία όπως το γαλακτοσάκχαρο ή την αλκοόλη ως διαλυτικό μέσο. Την κάθε αραίωση ακολουθούσε πολύ καλό κούνημα. 

Ο Χάνεμαν έκανε αυτή τη διαδικασία πολλές φορές. Διέλυσε υλικό από την πρώτη αραίωση σε αλκοόλη και έκανε τη δεύτερη αραίωση και μετά ακολούθησε ξανά ταρακούνημα. Μετά από το διάλυμα της δεύτερης αραίωσε κάποια ποσότητα σε αλκοόλη και έφτιαξε την τρίτη αραίωση. Αυτή τη διαδικασία την ονόμασε δυναμοποίηση. Βρήκε, λοιπόν, ότι το υγρό σκεύασμα που παρασκευάζεται προσεκτικά μ’ αυτόν τον τρόπο, διατηρεί πολλές από τις φαρμακευτικές ιδιότητες που εκδηλώνονται από το αρχικό φάρμακο. Η διεργασία της δυναμοποίησης καθιστά την ομοιοπαθητική αφάρμακη μέθοδο, αφού δεν δίνονται οι ουσίες στην αδρή τους μορφή και συνεπώς δεν υπάρχουν παρενέργειες. Η αποτελεσματικότητα του ομοιοπαθητικού φαρμάκου αποδεικνύεται γιατί μπορεί και εφαρμόζεται σε βρέφη και σε ζώα. 

Σύμφωνα με τη θεωρία της ομοιοπαθητικής τα αίτια μπορεί να είναι είτε εσωτερικά, είτε εξωτερικά. Τα εξωτερικά μπορεί να είναι διάφορες απότομες μεταβολές του περιβάλλοντος, όπως έκθεσης σε χημικές ουσίες, πυρηνική ενέργεια, μεγάλο ψύχος ή θερμότητα, τραύματα κλπ. Τα αίτια αυτά μπορεί να προκαλέσουν ανεπανόρθωτες βλάβες στον οργανισμό, αλλά αν οι βλάβες δεν είναι τόσο μεγάλες, ώστε να προκληθεί ο θάνατος, ο οργανισμός μπορεί να επανέλθει σε κάποια ισορροπία μόλις βρεθεί ξανά σε φυσιολογικές συνθήκες. 

Αλλά εκείνα που είναι κατ’ εξοχήν αίτια της ασθένειας είναι τα εσωτερικά, δηλαδή είναι ψυχικής αιτιολογίας. Ο Σωκράτης έλεγε σχετικά: "Όπως ακριβώς δεν πρέπει να επιχειρούμε να θεραπεύσουμε μάτια χωρίς κεφάλι, ούτε κεφάλι χωρίς σώμα, έτσι δεν πρέπει να επιχειρούμε να θεραπεύουμε το σώμα χωρίς την ψυχή, εξάλλου αυτό ήταν και η αιτία που οι περισσότερες αρρώστιες δεν γίνονταν αντιληπτές από τους γιατρούς που βρίσκονταν κοντά στους Έλληνες, το ότι δηλαδή δεν γνώριζαν το σύνολο που έπρεπε να φροντίσουν και το οποίο, αν δεν ήταν σε καλή κατάσταση, ήταν αδύνατο να είναι σε καλή κατάσταση το μέρος. Γιατί όλα από την ψυχή ξεκινούν και τα άσχημα και τα καλά, τόσο στο σώμα, όσο και σε ολόκληρο τον άνθρωπο και από εκεί όλα απορρέουν, όπως ακριβώς απ’ το κεφάλι πάνω στα μάτια...". (Πλάτωνος, εις Χαρμίδην, § 156 e).

Η σπουδαιότητα του ψυχικού παράγοντα είχε από νωρίς αναγνωριστεί από τους ομοιοπαθητικούς και κατά τη λήψη του ομοιοπαθητικού ιστορικού αφιερώνεται αρκετή ώρα στη μελέτη του ψυχισμού του ατόμου. Πάντα όμως γινόταν αυτό με βάση τα συμπτώματα του ασθενούς. 

Τα τελευταία χρόνια έγινε μια επανάσταση στο χώρο της ομοιοπαθητικής. Άρχισαν να ασχολούνται με αυτήν θεραπευτές που είχαν ασχοληθεί με ψυχανάλυση. Η θεώρηση ότι το όνειρο είναι απευθείας πρόσβαση προς το ασυνείδητο, έδωσε νέα διάσταση στις πειραματικές αποδείξεις των ομοιοπαθητικών φαρμάκων, όπου τώρα η μελέτη των ονείρων αποκτούσε ιδιαίτερη σπουδαιότητα. Έτσι άρχισαν να συλλέγονται πολλές πληροφορίες για το ψυχισμό των ομοιοπαθητικών φαρμάκων. Ταυτόχρονα άλλαξε και ο τρόπος λήψης του ιστορικού. Οι ομοιοπαθητικοί άρχισαν να μελετούν σε μεγαλύτερο βάθος την ψυχική κατάσταση των ασθενών τους. Όσο κατανοούσαν βαθύτερα τον ψυχισμό του ατόμου τόσο ελάττωναν την ενασχόλησή τους με λεπτομέρειες σε σχέση με τα σωματικά συμπτώματα. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα νέο ρεύμα ομοιοπαθητικής το οποίο ονομάστηκε γνωστική ομοιοπαθητική και το οποίο βασίζει τη διάγνωσή του κυρίως στην ψυχική κατάσταση του ατόμου. 

Σύμφωνα με τη γνωστική ομοιοπαθητική, κάθε άνθρωπος έχει κάποιες ιδέες τις οποίες θεωρεί πολύ σημαντικές και με βάση αυτές οργανώνει τη ζωή του. Για παράδειγμα, άλλος ιεραρχεί πάνω από όλα το χρήμα, άλλος την οικογένεια, άλλος την ερωτική σχέση, άλλος τη δόξα, άλλος τα οράματά του κ.λ.π Ανάλογα με τις συνθήκες του περιβάλλοντος και την εξέλιξη της ζωής, διαμορφώνονται διάφορες ανασφάλειες σε σχέση με τις ιδέες του ατόμου. Για παράδειγμα άλλος νομίζει ότι δεν αγαπιέται στη σχέση, άλλος νομίζει ότι δεν εκτιμείται από τους φίλους του, άλλος ότι θα τον εγκαταλείψουν οι συγγενείς του, άλλος ότι θα τον κακοποιήσουν κ.λ.π. Οι ανασφάλειες αυτές είναι η βάση της ψυχικής ανισορροπίας του ατόμου και είναι η αιτία για τη δημιουργία πολλών ψυχικών και σωματικών συμπτωμάτων. 

Ο θεραπευτής που εφαρμόζει γνωστική ομοιοπαθητική, αναζητά τον προσωπικό τρόπο με τον οποίο κάθε ασθενής βιώνει την πραγματικότητα. Κατά τη λήψη του ιστορικού ο θεραπευτής δεν καταγράφει μόνο τα συμπτώματα του ασθενούς, αλλά ερευνά πίσω από αυτά τον προσωπικό τρόπο με τον οποίο βιώνει την πραγματικότητα. Η συνταγογράφηση του ομοιοπαθητικού φαρμάκου βασίζεται κυρίως στην εξάλειψη των ανασφαλειών του ατόμου. Όταν αυτές εξαφανίζονται επακολουθεί βελτίωση σε πολλά ψυχικά και σωματικά προβλήματα.

Η γνωστική ομοιοπαθητική άλλαξε την ροή της ιστορίας της ομοιοπαθητικής . Αυτό συνέβη για πολλούς λόγους. Έδωσε βάση στην βαθύτερη μελέτη του ψυχισμού του ατόμου που είναι η ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης. Με βάση τις αρχές της δημιουργήθηκαν και κατανοήθηκαν σε βάθος δεκάδες νέα φάρμακα που έδωσαν πολύ καλά θεραπευτικά αποτελέσματα. Επειδή δεν εστιάζεται στα συμπτώματα, τα οποία μονοπωλεί η λεγόμενη κλασσική ιατρική η οποία εφαρμόζεται κατά ειδικότητες, αλλά στην ψυχοσωματική ισορροπία του ατόμου, δίνει τη δυνατότητα αρμονικής συνύπαρξης με αυτήν και ευκολότερη αποδοχή από τον ιατρικό κόσμο. Δικαίως λοιπόν θεωρείται από πολλούς ότι είναι το μέλλον της ομοιοπαθητικής.

Γεώργιος Λουκάς
Ψυχίατρος - Ομοιοπαθητικός